National Means-Cum-Merit Scholarship Scheme(NMMS):शिक्षण मंत्रालयाच्या शालेय शिक्षण आणि साक्षरता विभागाची एक शिष्यवृत्ती योजना ज्यामध्ये 1,00,000 शिष्यवृत्ती अशा हुशार किंवा गुणवंत विद्यार्थ्यांना दिली जाते ज्यांचे पालकांचे उत्पन्न वार्षिक ₹3,50,000/- पेक्षा जास्त नाही.
- शिष्यवृत्तीसाठी पुरस्कारार्थींची निवड प्रत्येक राज्य / केंद्रशासित प्रदेशात इयत्ता 7 वी आणि 8 वी च्या संबंधित वयोगटासाठी शिष्यवृत्तीचा निश्चित कोटा आहे.
- NMMS योजना राज्य/केंद्रशासित प्रदेशांच्या नियमांनुसार विविध श्रेणीतील विद्यार्थ्यांना आरक्षण प्रदान करेल; विविध राज्ये/केंद्रशासित प्रदेशांचे आरक्षणाचे स्वतःचे नियम आहेत.
- 2008 पासून शिष्यवृत्तीची अंमलबजावणी आर्थिकदृष्ट्या दुर्बल घटकातील गुणवंत विद्यार्थ्यांना शिष्यवृत्ती प्रदान करून त्यांची इयत्ता 8 वी मध्ये गळती रोखण्यासाठी आणि माध्यमिक स्तरावर त्यांचा अभ्यास सुरू ठेवण्यासाठी प्रोत्साहित करण्याच्या उद्देशाने सुरू आहे.
- 2021-22 ते 2025-26 या 15 व्या वित्त आयोगाच्या कालावधीत आणखी 5 वर्षे सुरू ठेवण्यासाठी NMMS योजना मंजूर करण्यात आली आहे.
- महाराष्ट्र NMMS पोर्टल लिंक: https://nmmsmsce.in/
Table of Contents
NMMS Benefits
- NMMS योजनेअंतर्गत 1,00,000 नवीन शिष्यवृत्ती रु.12,000/- प्रतिवर्ष (₹1,000 प्रति महिना) गुणवंत विद्यार्थ्यांना इयत्ता IX स्तरावर दिले जाते, जे इयत्ता 12वी पर्यंत चालू ठेवता येते.
- थेट लाभ हस्तांतरण (DBT) द्वारे इलेक्ट्रॉनिक हस्तांतरित करून विद्यार्थ्यांना थेट त्यांच्या बँक खात्यात शिष्यवृत्ती वितरणासाठी योजनेची अंमलबजावणी करणारी बँक, SBI ला सोडण्यासाठी निधीची मंजुरी वार्षिक अर्थसंकल्पीय तरतुदीतून केली जाईल.
- पुरस्कार विजेत्यांना शक्यतो SBI, कोणत्याही सार्वजनिक क्षेत्रातील बँक किंवा कोअर बँकिंग सुविधा असलेल्या कोणत्याही शेड्यूल्ड बँकेत बँक खाती उघडणे आवश्यक आहे.
NMMS Eligibility
नवीन अर्जांसाठी:
- अर्जदाराचे पालकांचे उत्पन्न (सर्व स्त्रोतांकडून) वार्षिक ₹3,50,000 असावे.
- अर्जदार हा नियमित विद्यार्थी म्हणून शिकत असला पाहिजे आणि सरकारी, सरकारी अनुदानित, स्थानिक संस्था शाळेत इयत्ता 9वीमध्ये प्रवेश करत असावा.
- राज्ये/केंद्रशासित प्रदेशातील राष्ट्रीय माध्यम-सह-मेरिट शिष्यवृत्ती पुरस्कारासाठी विद्यार्थ्यांच्या निवडीसाठी राज्य सरकारे/केंद्रशासित प्रदेश प्रशासनाकडून एक वेगळी परीक्षा घेतली जाईल. शिष्यवृत्तीसाठी (SC/ST विद्यार्थ्यांसाठी 5% शिथिल) इयत्ता 8 वी दरम्यान घेण्यात आलेल्या निवड चाचणीत बसण्यासाठी विद्यार्थ्यांना इयत्ता 7 वी परीक्षेत किमान 55% गुण किंवा समतुल्य ग्रेड असणे आवश्यक आहे.
NMMS पुरस्कारप्राप्त विद्यार्थ्यांच्या निवडीची प्रक्रिया:
प्रत्येक राज्य/केंद्रशासित प्रदेश विद्यार्थ्यांच्या निवडीसाठी इयत्ता 8 वी च्या टप्प्यावर स्वतःची चाचणी घेईल. राज्यस्तरीय परीक्षेत खालील दोन चाचण्या असू शकतात.
- Mental Ability Test (MAT), 90 मिनिटांचा कालावधी: तर्क आणि गंभीर विचार यासारख्या मौखिक आणि गैर-मौखिक मेटा-कॉग्निटिव्ह क्षमतांची चाचणी करणारे 90 बहु-निवडीचे प्रश्न. परीक्षेतील प्रश्न समानतेवर असू शकतात. वर्गीकरण संख्यात्मक मालिका, नमुना समज, लपलेली आकृती इ.
- Scholastic Aptitude Test (SAT), 90 मिनिटांचा कालावधी: इयत्ता 7 वी आणि 8 वी मध्ये शिकवले जाणारे विज्ञान, सामाजिक अभ्यास आणि गणित या विषयांचे 90 बहु-निवडीचे प्रश्न.
NMMS विद्यार्थी निवडण्यासाठी खालील अटी लागू राहतील.
- विद्यार्थ्यांनी या दोन परीक्षांसाठी एकत्रितपणे घेतलेल्या किमान 40% गुणांसह MAT आणि SAT दोन्ही उत्तीर्ण करणे आवश्यक आहे.
- SC/ST विद्यार्थ्यांसाठी, हा कट ऑफ 32% गुण असेल.
- शिष्यवृत्ती पुरस्कारासाठी निवडीच्या वेळी, विद्यार्थ्याने इयत्ता 8वीच्या परीक्षेत किमान 55% गुण किंवा समतुल्य ग्रेड प्राप्त केलेला असावा.
- एससी/एसटी विद्यार्थ्यांना ५% सूट असेल.
- पुरस्कार विजेत्यांनी योजनेत नमूद केलेल्या इतर पात्रता अटी पूर्ण केल्या पाहिजेत.
Note
शिष्यवृत्तीसाठी पात्रता निकष
- मान्यताप्राप्त अभ्यासक्रमांमध्ये अभ्यास करतो.
- महाविद्यालय/संस्थेच्या प्रमुखांनी प्रमाणित केल्याप्रमाणे चांगले आचरण ठेवतो आणि सरकारी/शासकीय अनुदानित/स्थानिक संस्था शाळेत नियमित विद्यार्थी म्हणून त्याचा/तिचा अभ्यास सुरू ठेवतो.
- योग्य रजेशिवाय स्वतःला/स्वतःला अनुपस्थित ठेवत नाही.
- पूर्णवेळ अभ्यास घेतो.
- ही योजना राज्य/केंद्रशासित प्रदेशांच्या नियमांनुसार विविध श्रेणीतील विद्यार्थ्यांना आरक्षण प्रदान करेल; विविध राज्ये/केंद्रशासित प्रदेशांचे आरक्षणाचे स्वतःचे नियम आहेत.
- केंद्र सरकारच्या कोणत्याही शिष्यवृत्ती योजनेअंतर्गत विद्यार्थ्याला फक्त एकच शिष्यवृत्ती मिळू शकते.
- पुरस्कार विजेत्यांना शक्यतो SBI, कोणत्याही सार्वजनिक क्षेत्रातील बँक किंवा कोअर बँकिंग सुविधा असलेल्या कोणत्याही शेड्यूल्ड बँकेत बँक खाती उघडणे आवश्यक आहे.
- एखाद्याने दाव्यासाठी अर्ज केलेल्या शैक्षणिक सत्राच्या 12 महिन्यांची मुदत संपल्यानंतर शिष्यवृत्तीच्या थकबाकीचा कोणताही दावा स्वीकारला जाणार नाही.
- गंभीर आजारामुळे विद्यार्थ्याला वार्षिक परीक्षेला बसता येत नसल्यास, त्याने/तिने आजारी पडल्यानंतर तीन महिन्यांच्या आत वैद्यकीय प्रमाणपत्र संस्थेच्या प्रमुखांना पाठवावे. आजारपणाचा कालावधी एखाद्या तज्ञाद्वारे स्पष्टपणे प्रमाणित केला पाहिजे, जो नोंदणीकृत वैद्यकीय व्यवसायी आहे.
- विद्यार्थ्याला तोच अभ्यासक्रम सुरू ठेवण्याची सुविधा उपलब्ध असेल ज्यामध्ये विद्यार्थी शिकत असेल तर वर्षभरात विद्यार्थ्याची एकूण कामगिरी चांगली राहिल्याचे प्राचार्य किंवा संस्थेचे प्रमुख प्रमाणित करतात.
- विद्यार्थ्याने मागील वर्ग/अभ्यासक्रमाचा निकाल जाहीर झाल्यापासून ३ महिन्यांच्या आत पुढील वर्ग/इच्छित अभ्यासक्रमात सहभागी होणे आवश्यक आहे.
- कोणत्याही कारणास्तव कोणत्याही वेळी अभ्यासामध्ये एका शैक्षणिक सत्रातील अंतर उद्भवल्यास शिष्यवृत्ती बंद केली जाईल असे मानले जाईल.
- शिष्यवृत्ती वितरणाच्या नियमांच्या आधारे एकदा बंद केलेली शिष्यवृत्ती कोणत्याही परिस्थितीत पुनरुज्जीवित केली जाऊ शकत नाही.
- सर्व नियम वेळोवेळी, आवश्यकतेनुसार बदलू शकतात, जे सर्व पुरस्कार विजेत्यांना बंधनकारक असतील.
NMMS नूतनीकरण अर्जांसाठी:
- पुढील उच्च वर्गांमध्ये शिष्यवृत्ती (SC/ST उमेदवारांसाठी 5% शिथिल) चालू ठेवण्यासाठी पुरस्कार विजेत्यांना इयत्ता 10 वी मध्ये किमान 60% गुण मिळाले पाहिजेत.
- इयत्ता 10वी आणि 12वी मध्ये शिष्यवृत्ती सुरू ठेवण्यासाठी, पुरस्कार विजेत्यांना पहिल्याच प्रयत्नात इयत्ता 9वी ते इयत्ता 10वी आणि इयत्ता 11वी ते इयत्ता 12वीपर्यंत स्पष्ट बढती मिळायला हवी.
Note
- शिष्यवृत्ती सुरू करण्यासाठी पात्र ठरण्यासाठी पुरस्कार विजेत्यांना 8वी ते इयत्ता 9वी पर्यंत स्पष्ट पदोन्नती मिळावी, वर दर्शविल्याप्रमाणे.
- माध्यमिक आणि उच्च माध्यमिक स्तरावरील शिष्यवृत्ती किंवा समतुल्य इयत्ता 9 वी ते 12 वी फक्त भारतात अभ्यासासाठी जास्तीत जास्त चार वर्षांच्या कालावधीसाठी देय आहे.
- इयत्ता 10वी आणि 12वी मध्ये शिष्यवृत्ती सुरू ठेवण्यासाठी, पुरस्कार विजेत्यांना पहिल्याच प्रयत्नात इयत्ता 9वी ते इयत्ता 10वी आणि इयत्ता 11वी ते इयत्ता 12वीपर्यंत स्पष्ट बढती मिळायला हवी.
- पुरस्कार विजेत्यांनी इयत्ता 10वी परीक्षेत किमान 60% गुण (SC/ST विद्यार्थ्यांसाठी 5% शिथिल) किंवा उच्च माध्यमिक स्तरावर शिष्यवृत्ती सुरू ठेवण्यासाठी समतुल्य परीक्षेत मिळवणे आवश्यक आहे.
- जर एखादी संस्था/शाळेने इयत्ता 9वी आणि/किंवा इयत्ता 11वीच्या शेवटी परीक्षा घेतली नाही तर, संस्था/शाळा प्रमुखांकडून प्रमाणपत्र सादर केल्यावर दुसऱ्या वर्षाची शिष्यवृत्ती सुरू ठेवली जाईल.
NMMS Exclusion
- “केंद्रीय विद्यालये आणि जवाहर नवोदय विद्यालयात” शिकणाऱ्या विद्यार्थ्यांना या योजनेंतर्गत शिष्यवृत्ती मिळण्यास पात्र नाही.
- केंद्र/राज्य सरकारी संस्थांद्वारे चालवल्या जाणाऱ्या निवासी शाळांमध्ये शिकणारे विद्यार्थी, जेथे निवास, निवास आणि शिक्षण यासारख्या सुविधा पुरविल्या जातात आणि खाजगी शाळांमध्ये शिकणारे विद्यार्थी देखील योजनेअंतर्गत शिष्यवृत्तीसाठी पात्र नाहीत.
- कोणत्याही अभ्यासक्रमासाठी परदेशातील अभ्यासासाठी कोणतीही शिष्यवृत्ती उपलब्ध होणार नाही.
- डिप्लोमा/प्रमाणपत्र स्तरावरील अभ्यासक्रमांचा अभ्यास करण्यासाठी या टप्प्यावर कोणतीही शिष्यवृत्ती देय नाही.
Loving student *Mohini* got selected for *National Means -cum Merit Scholarship Scheme _Award*....Very proud moments for us! God bless you dear...Keep it up!💐💐
— मिशन शिक्षण संवाद @shikshansamvad (@shikshansamvad) June 28, 2019
Regards:-
Vijya Awasthi
Kanya JHS Mansoor Nagar
Block Pihani
Dist. Hardoi, UP pic.twitter.com/m5kGoY6sA3
NMMS Application Process
Online
आवश्यक कागदपत्रांच्या सॉफ्ट कॉपी तयार ठेवा.
Step 1: http://www.scholarships.gov.in/ वर जा. आणि “नवीन नोंदणी” वर क्लिक करा.
नोंदणीसाठी मार्गदर्शक तत्त्वे दिसून येतील. तळाशी स्क्रोल करा.
उपक्रम काळजीपूर्वक वाचा. अटी स्वीकारा. “सुरू ठेवा” वर क्लिक करा.
Step 2: एक नोंदणी फॉर्म दिसेल. (* म्हणून चिन्हांकित फील्ड अनिवार्य आहेत)
तपशील भरा आणि “नोंदणी करा” वर क्लिक करा.
तुमचा ऍप्लिकेशन आयडी आणि पासवर्ड प्रदर्शित केला जाईल.
तुमच्या नोंदणीकृत मोबाईल नंबरवर तो SMS म्हणूनही पाठवला जाईल.
Step 3: https://scholarships.gov.in/fresh/newstdRegfrmInstruction वर जा
“लागू करण्यासाठी लॉगिन करा” वर क्लिक करा. तुमचा ऍप्लिकेशन आयडी आणि पासवर्ड टाका.
कॅप्चा टाइप करा आणि “लॉगिन” वर क्लिक करा.
पुढील स्क्रीनवर, तुमच्या नोंदणीकृत मोबाइल क्रमांकावर प्राप्त झालेला OTP द्या. तुम्हाला पासवर्ड रीसेट स्क्रीनवर निर्देशित केले जाईल.
नवीन पासवर्ड तयार करा आणि पुष्टी करा.
“सबमिट” वर क्लिक करा. तुम्हाला “अर्जदाराच्या डॅशबोर्ड” वर निर्देशित केले जाईल.
Step 4: डाव्या pane वर, “अर्ज फॉर्म” वर क्लिक करा. * म्हणून चिन्हांकित फील्ड अनिवार्य आहेत. तपशील भरा आणि कागदपत्रे अपलोड करा.
तुम्ही नंतर अर्ज पूर्ण करण्यासाठी “मसुदा म्हणून जतन करा” वर क्लिक करू शकता.
अन्यथा, अर्ज सबमिट करण्यासाठी “अंतिम सबमिट करा” वर क्लिक करा.
NMMS आवश्यक कागदपत्रे
- इयत्ता 7 वी गुणपत्रिका (फक्त सरकारी शाळांमधून) (अनिवार्य)
- जातीचा दाखला पालकांचे उत्पन्न प्रमाणपत्र (अनिवार्य)
- अपंगत्व प्रमाणपत्र
- अधिवास प्रमाणपत्र
संपर्क(महाराष्ट्र)
पत्ता :
आयुक्त, महाराष्ट्र राज्य परीक्षा परिषद, सर्व्हे नं. ८३२-ए, फायनल प्लॉट क्रमांक १७८ व १७९, बालचित्रवाणी जवळ, आघारकर रिसर्च इन्स्टिट्यूटच्या मागे, भांबुर्डा, शिवाजीनगर, पुणे – ४११००४.
महाराष्ट्र (भारत) दूरध्वनी क्रमांक : 020-26123066/67
ई-मेल: nmms.msce@gmail.com
महाराष्ट्र NMMS पोर्टल लिंक:
Frequently asked questions
मी शिष्यवृत्तीसाठी ऑफलाइन अर्ज करू शकतो का?
नाही. अर्ज करण्यासाठी तुम्हाला https://scholarships.gov.in/ ला भेट द्यावी लागेल
काही अर्ज शुल्क आहे का?
नाही. संपूर्ण अर्ज प्रक्रिया पूर्णपणे विनामूल्य आहे.
मी नूतनीकरण अर्जदार आहे. मला शैक्षणिक अभ्यासक्रमाच्या कालावधीत दुसऱ्या शाळेत स्थलांतरित करण्याची परवानगी आहे का?
नाही. असे केल्याने शिष्यवृत्ती निलंबित किंवा रद्द होऊ शकते.
मला एकाच बैठकीत अर्ज पूर्ण करणे आवश्यक आहे का?
नाही. तुम्ही अर्ज मसुदा म्हणून सेव्ह करू शकता आणि अंतिम मुदतीपूर्वी पुढे चालू ठेवू शकता.
मी माझ्या अर्जाची स्थिती कशी ट्रॅक करू?
तुम्ही अर्जदार डॅशबोर्डला भेट देऊन आणि डाव्या उपखंडातील “ट्रॅक स्टेटस” वर क्लिक करून ते कधीही तपासू शकता.
अपलोड करायच्या कागदपत्रांचा प्रकार आणि आकार काय असावा?
फॉरमॅट.pdf किंवा .jpeg असावा. प्रत्येक दस्तऐवजाचा आकार 200 kb पेक्षा जास्त नसावा
अर्जातील फील्ड अनिवार्य आहे हे मला कसे कळेल?
अनिवार्य फील्डच्या शेवटी लाल तारांकन (*) चिन्ह आहे.