महाराष्ट्रातील महिलांचे सक्षमीकरण: Chief Minister Majhi Ladki Bahin Yojana
Chief Minister Majhi Ladki Bahin Yojana 2024: महिलांचे सक्षमीकरण करण्याच्या उद्देशाने महत्त्वपूर्ण पाऊल उचलत, महाराष्ट्राचे उपमुख्यमंत्री आणि राष्ट्रवादी काँग्रेसचे अध्यक्ष अजित पवार यांनी ‘Chief Minister Majhi Ladki Bahin’ (मुख्यमंत्री माझी लाडकी बहीण) योजना सुरू करण्याची घोषणा केली. महाराष्ट्र विधानसभेत राज्याच्या अर्थसंकल्पाच्या सादरीकरणादरम्यान अनावरण करण्यात आलेला हा उपक्रम राज्यातील २१ ते ६० वर्षे वयोगटातील सर्व महिलांना जुलै २०२४ पासून ₹१,५०० चा मासिक भत्ता प्रदान करेल.
Table of Contents
पावसाळी अधिवेशनात अर्थसंकल्पाची घोषणा: 'Chief Minister Majhi Ladki Bahin Yojana' काय आहे?
महाराष्ट्र विधानसभेच्या चालू असलेल्या पावसाळी अधिवेशनादरम्यान वित्त खात्याची जबाबदारी असलेल्या Ajit Pawar यांनी राज्याचा अर्थसंकल्प सादर केला. 28 जून रोजी सुरू झालेले हे अधिवेशन 12 जुलैपर्यंत चालणार असून, या वर्षाच्या अखेरीस होणाऱ्या राज्य विधानसभा निवडणुकीपूर्वीचे शेवटचे विधिमंडळ अधिवेशन आहे.
Ajit Pawar यांनी अर्थसंकल्पात या योजनेसाठी 46,000 कोटी रुपयांचा निधी दिला आहे. या योजनेअंतर्गत, ₹2,50,500 पेक्षा कमी वार्षिक उत्पन्न असलेल्या 21 ते 60 वयोगटातील पात्र महिलांना सरकारकडून दरमहा ₹1,500 मिळतील. ही योजना जुलै 2024 मध्ये सुरू होणार आहे.
याव्यतिरिक्त, अर्थसंकल्पात ‘अन्नपूर्णा योजने’चा समावेश आहे, जी आर्थिकदृष्ट्या दुर्बल घटकातील कुटुंबांना वर्षाला तीन मोफत गॅस सिलिंडर प्रदान करेल. या उपक्रमाचा 52,16,412 कुटुंबांना लाभ होण्याची अपेक्षा आहे.
मध्य प्रदेशच्या लाडली बहना योजनेतून प्रेरणा
‘Chief Minister Majhi Ladki Bahin’ योजना मध्य प्रदेशच्या यशस्वी ‘लाडली बहना’ योजनेपासून प्रेरणा घेत असल्याचे दिसते. ‘लाडली बहना’ उपक्रमांतर्गत, मध्य प्रदेश सरकार महिलांच्या खात्यात मासिक ₹1,250 जमा करते, हे एक पाऊल माजी मुख्यमंत्री शिवराज सिंह चौहान यांनी सुरू केले आहे. मध्य प्रदेशातील सर्व 29 लोकसभेच्या जागा मिळवण्यात भाजपच्या यशाचे श्रेय या योजनेला देण्यात आले आहे.
महाराष्ट्राचा महिलांना सतत पाठिंबा
Eknath Shinde यांच्या नेतृत्वाखालील महाराष्ट्र सरकारने महिला आणि मुलींना आधार देण्याच्या उद्देशाने अनेक उपक्रम सुरू केले आहेत. 2023 मध्ये, राज्याच्या अर्थसंकल्पात ‘लेक लाडकी’ योजनेचा समावेश करण्यात आला होता, ज्याची रचना पिवळ्या आणि केशरी रेशनकार्ड असलेल्या कुटुंबांना त्यांच्या मुलींना शिक्षण देण्यासाठी प्रोत्साहित करण्यासाठी करण्यात आली होती. याव्यतिरिक्त, 2023-24 च्या अर्थसंकल्पात महिलांसाठी राज्य परिवहन बसमध्ये 50% प्रवास सवलत जाहीर केली आहे. मार्च 2024 मध्ये, शिंदे सरकारने आपले चौथे महिला धोरणाचे अनावरण केले, ज्यात आठ प्रमुख उद्दिष्टांवर लक्ष केंद्रित केले: आरोग्य, शिक्षण, लिंग-आधारित हिंसाचार समाप्त करणे आणि महिलांमधील राजकीय सहभागास प्रोत्साहन देणे.
💥 Maharashtra CM Eknath Shinde says, "The way Central govt empowered women, similarly, our state govt will bring a scheme-'Majhi Ladki Bahin' under which women will get Rs 1500 per month through DBT. We will give 3 free cylinders every year to all households."
— मैं हूँ Sanatani 🇮🇳 🚩🚩 (@DesiSanatani) June 28, 2024
Masterstroke 🔥 pic.twitter.com/j7XZFmFAbt
Chief Minister Majhi Ladki Bahin योजनेसाठी कोण पात्र आहे?
महाराष्ट्रात राहणाऱ्या २१ ते ६० वर्षे वयोगटातील महिला या योजनेसाठी पात्र आहेत. राज्य सरकारच्या या उपक्रमाचा उद्देश महिला आणि मुलींचे सक्षमीकरण करणे, त्यांना स्वावलंबी आणि स्वावलंबी बनवणे आणि त्यांच्या आश्रित मुलांसह त्यांचे आरोग्य आणि पोषण स्थिती सुधारणे हा आहे.
योजनेसाठी पात्र होण्यासाठी, खालील निकषांची पूर्तता करणे आवश्यक आहे:
- लाभार्थी महाराष्ट्राचा रहिवासी असणे आवश्यक आहे.
- ही योजना राज्यातील विवाहित, घटस्फोटित, परित्यक्ता आणि निराधार महिलांसाठी खुली आहे.
- अर्जदार 21 ते 60 वयोगटातील असावेत.
- लाभार्थ्यांचे बँक खाते असणे आवश्यक आहे.
- लाभार्थीच्या कुटुंबाचे वार्षिक उत्पन्न ₹2.5 लाखांपेक्षा जास्त नसावे.
- या पात्रता आवश्यकता महिला आणि त्यांच्या कुटुंबांचे कल्याण वाढवण्याच्या राज्याच्या उद्दिष्टाला समर्थन देत, वास्तविक गरज असलेल्यांपर्यंत ही योजना पोहोचेल याची खात्री करतात.
कोण अपात्र ठरणार?
या योजनेचा लाभ कोणालाही मिळणार नाही, असेही सरकारने स्पष्ट नमूद केले आहे. खालील चित्रातील मुद्द्यांवरून तुम्ही ते समजू शकता.
अपात्रता निकष: Chief Minister Majhi Ladki Bahin
- एकूण वार्षिक उत्पन्न ₹2.50 लाखांपेक्षा जास्त असलेली कुटुंबे.
- करदाता असलेल्या सदस्यासह कुटुंबे.
- भारत सरकार किंवा राज्य सरकारच्या सरकारी विभाग/उपक्रम/मंडळे/स्थानिक संस्थांमध्ये नियमितपणे कार्यरत असलेले किंवा कंत्राटी कर्मचारी असलेले सदस्य तसेच सेवानिवृत्त झालेले आणि पेन्शन मिळवणारे सदस्य असलेली कुटुंबे. तथापि, बाह्य एजन्सी, स्वयंसेवक आणि कर्मचारी यांच्यामार्फत काम करणाऱ्यांना अपात्र ठरवले जाणार नाही.
- ज्या लाभार्थी महिलांना सरकारने इतर विभागांमार्फत राबविण्यात येणाऱ्या इतर आर्थिक योजनांमधून ₹1,500 पेक्षा जास्त लाभ प्राप्त केला आहे.
- सध्याचे किंवा माजी खासदार/आमदार असलेली कुटुंबे सदस्य म्हणून.
- भारत सरकार किंवा राज्य सरकारचे अध्यक्ष, उपाध्यक्ष, संचालक किंवा बोर्ड/कॉर्पोरेशन/उपक्रमांचे सदस्य असलेले सदस्य असलेले कुटुंब.
- सदस्य असलेली कुटुंबे ज्यांच्याकडे संयुक्तपणे पाच एकरपेक्षा जास्त जमीन आहे.
- चारचाकी वाहने (ट्रॅक्टर वगळून) असलेल्या सदस्यांसह कुटुंबे.
याव्यतिरिक्त, योजनेच्या “पात्रता” आणि “अपात्रता निकष” मध्ये सुधारणा करण्याची आवश्यकता असल्यास, नियोजन आणि वित्त विभागाशी सल्लामसलत केल्यानंतर शासनाच्या मान्यतेने कार्यवाही केली जाईल.
योजनेसाठी आवश्यक कागदपत्रे
Chief Minister Majhi Ladki Bahin या योजनेच्या लाभासाठी अर्ज करण्यासाठी खालील कागदपत्रे आवश्यक आहेत.
- योजनेसाठी ऑनलाइन अर्ज
- लाभार्थीचे आधार कार्ड
- अधिवास प्रमाणपत्र किंवा महाराष्ट्र राज्याचा जन्म दाखला
- सक्षम अधिकाऱ्याने जारी केलेले कुटुंब प्रमुखाचे उत्पन्न प्रमाणपत्र
- बँक खाते पासबुकच्या पहिल्या पानाची छायाप्रत
- पासपोर्ट आकाराचे छायाचित्र
- शिधापत्रिका
- योजनेच्या अटी व शर्तींचे पालन करण्याचे वचन
अर्जाची प्रक्रिया कशी आहे?
Chief Minister Majhi Ladki Bahin योजनेसाठी अर्ज पोर्टल, मोबाइल ॲप किंवा सेतू सुविधा केंद्रावर ऑनलाइन सबमिट केले जाऊ शकतात. अर्ज प्रक्रियेत खालील चरणांचा समावेश आहे:
- पात्र महिला या योजनेसाठी ऑनलाइन अर्ज करू शकतात.
- ज्या महिला स्वत: ऑनलाइन अर्ज भरू शकत नाहीत, त्यांच्यासाठी अंगणवाडी केंद्र, बालविकास प्रकल्प अधिकारी कार्यालये (शहरी/ग्रामीण/आदिवासी), ग्रामपंचायती, प्रभाग आणि सेतू सुविधा केंद्रांवर मदत उपलब्ध होईल.
- पूर्ण केलेला अर्ज अंगणवाडी केंद्र, बाल विकास प्रकल्प अधिकारी कार्यालये (शहरी/ग्रामीण/आदिवासी) किंवा सेतू सुविधा केंद्रातील नियुक्त कर्मचाऱ्यांद्वारे ऑनलाइन प्रविष्ट केला जाईल. यशस्वीरित्या सबमिट केलेल्या प्रत्येक अर्जासाठी पोचपावती दिली जाईल.
- संपूर्ण अर्ज प्रक्रिया विनामूल्य आहे.
- अर्जदाराने नियुक्त केलेल्या ठिकाणी उपस्थित असणे आवश्यक आहे जेणेकरून तिचे छायाचित्र थेट काढता येईल आणि ई-केवायसी पूर्ण करता येईल. महिलेने खालील कागदपत्रे आणली पाहिजेत:
- संपूर्ण कुटुंब ओळखपत्र (रेशन कार्ड)
- तिचे आधार कार्ड
Chief Minister Majhi Ladki Bahin योजना च्या महत्वाच्या तारखा
- अर्ज स्वीकारले: १ जुलै २०२४
- अर्ज करण्याची शेवटची तारीख: 15 जुलै 2024
- तात्पुरत्या यादीचे प्रकाशन: 16 जुलै 2024
- तात्पुरत्या यादीवर आक्षेप घेण्याच्या तारखा: जुलै 16 – जुलै 20, 2024
- आक्षेपांचे निराकरण करण्याच्या तारखा: 21 जुलै – 30 जुलै 2024
अंतिम यादीचे प्रकाशन: 1 ऑगस्ट 2024
निष्कर्ष
‘Chief Minister Majhi Ladki Bahin‘ योजना हे महाराष्ट्रातील महिलांच्या आर्थिक सक्षमीकरणाच्या दिशेने एक स्तुत्य पाऊल आहे. मासिक भत्ता देऊन, महिलांचे आर्थिक स्थैर्य आणि स्वातंत्र्य वाढविण्याचे राज्याचे उद्दिष्ट आहे, ज्यामुळे अधिक समावेशक आणि न्याय्य समाजाला चालना मिळेल. अशाच प्रकारचे उपक्रम इतर राज्यांमध्ये यशस्वी ठरत असताना, महाराष्ट्राचा दृष्टिकोन देशाच्या सामाजिक आणि आर्थिक जडणघडणीत महिलांच्या महत्त्वाच्या भूमिकेची वाढती ओळख प्रतिबिंबित करतो.
अस्वीकरण: योजनेचे तपशील बदलण्याच्या अधीन आहेत आणि नवीनतम अद्यतनांसाठी महाराष्ट्र सरकारच्या अधिकृत वेबसाइटला नियमितपणे भेट देण्याचा सल्ला दिला जातो.
तुम्हाला हे देखील आवडेल
From Coding at 7 to Running a ₹100 Crore Company at 16: Pranjali Awasthi’s Journey