Exit poll 2024:एक्झिट पोल कितपत अचूक असतात?

Exit poll 2024:निवडणुकीच्या काळात गावाच्या गल्लीपासून ते शहराच्या चौकापर्यंत सर्वांच्या मनात एकच प्रश्न आहे की 4 जूनला कोणाचे सरकार स्थापन होणार? जर मी तुम्हाला 4 जूनपूर्वी सांगितले की हा पक्ष सरकार बनवत आहे, तर तुम्ही ही अतिशयोक्ती वाटेल, पण दरवेळेप्रमाणे यावेळीही देशातील सर्व टीव्ही चॅनेल्स काय म्हणत आहेत.

वृत्तपत्रांनीही 2024 च्या निवडणुकीच्या निकालाचे वृत्तांकन सुरू केले आहे. भाजप 400 पार करणार की 272 साठीही संघर्ष होणार?

होय, आम्ही एक्झिट पोलबद्दल बोलत आहोत, पण तुम्हाला माहिती आहे का एक्झिट पोल म्हणजे काय? आणि सर्वात मोठा प्रश्न हा आहे की एक्झिट पोलचे निकाल कितपत अचूक आहेत आणि कोणत्या एजन्सी भारतातील एक्झिट पोल जारी करतात आणि एक्झिट पोल जारी करण्याचे नियम काय आहेत?

आज आपण एक्झिट पोलशी संबंधित या सर्व प्रश्नांची उत्तरे शोधण्याचा प्रयत्न करणार आहोत, तर सर्वात आधी एक्झिट पोलबद्दल बोलूया, निवडणुकीनंतर केले जाणारे सर्वेक्षण म्हणजे निवडणुकीचे वारे कोणत्या दिशेने वाहत आहेत. यासाठी मतदान केल्यानंतर मतदान केंद्राबाहेर पडणाऱ्या मतदारांकडून त्यांच्या मताची माहिती गुप्तपणे घेतली जाते.

एक्झिट पोल हा मूलत: मतदार सर्वेक्षणाचा एक प्रकार आहे जे मतदारांनी मतदान केल्यानंतर त्यांची मते जाणून घेण्यासाठी केले जातात. हे मतदान अधिकृत निवडणूक निकाल जाहीर होण्यापूर्वी मतदारांची मते आणि प्राधान्ये समजून घेण्याचा प्रयत्न करतात. मतदान केंद्रांच्या बाहेर एक्झिट पोल घेतले जातात, कारण मतदार मतदान केल्यानंतर बाहेर पडतात, म्हणून “एक्झिट पोल” असे नाव आहे.

एक्झिट पोल हे निवडणूकपूर्व जनमत चाचण्यांपेक्षा वेगळे असतात कारण ते मतदारांनी मतदान केल्यानंतर घेतले जातात. मतदानानंतर लगेचच मतदारांच्या आठवणी ताज्या झाल्यामुळे निवडणूकपूर्व सर्वेक्षणांच्या तुलनेत अधिक अचूक प्रतिसाद मिळू शकतो.

या सर्वेक्षणाच्या निकालाच्या आधारे कोणता पक्ष किंवा उमेदवार निवडणूक जिंकू शकतो याचा अंदाज बांधला जातो, त्यामुळे ही संपूर्ण प्रक्रिया कशी पार पडते हे समजून घेऊया आणि आता हा प्रश्नही तुमच्या मनात येणे स्वाभाविक आहे की या सर्व एक्झिट पोलनंतर ते का घडते, का आणि कसे केले जाते?

एक्झिट पोल ही एक सर्वेक्षण एजन्सी आहे जी विविध मतदान केंद्रांवर जाऊन यादृच्छिक मतदारांची निवड करतात आणि मतदारांच्या उत्तरांच्या आधारे मतदार आणि त्यांच्या मतांची माहिती गोपनीय ठेवली जाते या डेटाच्या विश्लेषणाच्या आधारे, निवडणुका संपल्यानंतर केवळ एक तासाने वृत्तवाहिन्यांवर निकाल जाहीर केले जातात. तथापि, आम्ही तुम्हाला येथे सांगते की एक्झिट पोलचे निकाल नेहमीच अचूक नसतात आणि काहीवेळा ते प्रत्यक्ष निवडणुकीच्या निकालांपेक्षा पूर्णपणे भिन्न असू शकतात, जसे की लोकांच्या उत्तरांची अचूकता सर्वेक्षण आणि मतदान केंद्रांची निवड मतदारांची प्रामाणिकता इ. त्यामुळे एक्झिट पोलला अंतिम परिणाम म्हणून पाहिले जाऊ नये.

भारतामध्ये एक्झिट पोल कधी सुरू झाले?

1957 मध्ये भारतात लोकसभेच्या दुसऱ्या निवडणुका सुरू असताना एक्झिट पोलबाबत पहिले सर्वेक्षण करण्यात आले राष्ट्रीय स्तरावरील मतदान यानंतर 1996 मध्ये, दूरदर्शनने CSDS (सेंटर फॉर द स्टडी ऑफ डेव्हलपिंग सोसायटीज) च्या सहकार्याने एक्झिट पोल जारी केले होते.

एक्झिट पोल अनेकदा न्यूज चॅनेलद्वारे आयोजित केले जातात आणि भारतीय निवडणूक आयोगाने त्यांच्या वेळेबाबत मार्गदर्शक तत्त्वे जारी केली आहेत. लोकप्रतिनिधी कायदा, 1951 नुसार, 2010 मध्ये सुधारित केल्यानुसार, निवडणुकीच्या सर्व टप्प्यांमध्ये मतदान संपल्यानंतरच एक्झिट पोल जारी केले जाऊ शकतात. या नियमावलीचा उद्देश चालू निवडणुकांदरम्यान मतदानाच्या वर्तनावर एक्झिट पोलचा प्रभाव रोखणे आहे.

एक्झिट पोल कोण जाहीर करते?

सध्याच्या काळाबद्दल बोलायचे तर, सध्या सहा संस्थांद्वारे एक्झिट पोल जाहीर केले जातात, या संस्था आहेत

इंडिया टुडे एक्सेस
सीएनए न्यूज 18 आयपीएसओ
टाईम्स नाऊ व्हीएमआर
रिपब्लिक जन की बात
रिपब्लिक सी व्होटर
आजचे चाणक्य एक्झिट

पोलचे नियम आणि नियम या प्रश्नांव्यतिरिक्त, लोकप्रतिनिधी कायदा 1951 च्या कलम 126 ए नुसार एक्झिट पोल जारी करण्याबाबत काय नियम आहेत हे देखील जाणून घेतले पाहिजे, मतदान संपल्यानंतर अर्ध्या तासानंतरच एक्झिट पोल जारी केला जाऊ शकतो.

मतदान संपण्यापूर्वी एक्झिट पोल जाहीर होतात का?

मतदान संपण्यापूर्वी कोणत्याही व्यक्ती किंवा माध्यम संस्थेने एक्झिट पोल जारी केल्यास तो गुन्हा मानला जाईल आणि संबंधित व्यक्ती किंवा संस्थेला 2 वर्षांपर्यंतची शिक्षा किंवा दंड किंवा दोन्ही शिक्षा होऊ शकतात.गमतीची गोष्ट म्हणजे एक्झिट पोल केवळ भारतातच नाही तर जगातील इतर देश जसे की अमेरिका, ब्रिटन, फ्रान्स इत्यादी देशांतही जाहीर केले जातात. अनेक लोकशाही देशांमध्ये निवडणुकांनंतर एक्झिट पोल जाहीर केले जातात.

लोकप्रतिनिधी कायदा, 1951

लोकप्रतिनिधी कायदा, 1951 च्या कलम 126A अंतर्गत एक्झिट पोल नियम-

1. वेळ निर्बंध

निवडणुकीच्या सर्व टप्प्यांमध्ये मतदान संपेपर्यंत कोणतेही एक्झिट पोल आयोजित किंवा शेअर केले जाऊ शकत नाहीत.

2.प्रकाशन प्रतिबंध

मतदानाच्या कालावधीत एक्झिट पोलचे निकाल प्रकाशित किंवा प्रसारित केले जाऊ शकत नाहीत.

3. निवडणूक आयोगाची अधिसूचना

निवडणूक आयोग कोणत्या कालावधीत एक्झिट पोलवर बंदी घालण्यात आली आहे हे निर्दिष्ट करते.

4. निवडणुकांचे कव्हरेज

संसदीय, राज्य विधानसभा आणि पोटनिवडणुकांसाठी लागू.

5. कायदेशीर परिणाम

या नियमांचे उल्लंघन केल्यास निवडणुकीची अखंडता राखण्यासाठी कायदेशीर कारवाई होऊ शकते.

उद्देश

निष्पक्ष आणि निष्पक्ष निवडणूक प्रक्रिया राखून, अंदाजित निकालांचा मतदारांवर प्रभाव पडणार नाही याची खात्री करण्यासाठी.

एकूणच, मतदारांच्या भावना समजून घेण्यासाठी आणि निवडणुकीच्या निकालांचा अंदाज घेण्यासाठी एक्झिट पोल हे महत्त्वाचे साधन म्हणून काम करतात, परंतु निवडणूक प्रक्रियेची अखंडता राखण्यासाठी त्यांची कार्यपद्धती आणि वेळ काळजीपूर्वक नियंत्रित करणे आवश्यक आहे.

/You Might Also Like/

Panchayat Season 3: A Must-Watch Comedy Series Now Streaming on Prime Video!!!