शंभू महादेव व देवी पार्वती यांचा विवाह सोहळा
Shikhar Shingnapur Yatra 2024:शिखर शिंगणापूर हे महाराष्ट्रातील सातारा, सोलापूर आणि पुणे जिल्ह्यांच्या सीमेवर असलेले एक ऐतिहासिक गाव आणि धार्मिक स्थळ आहे. हे शंभू महादेव मंदिरासाठी ओळखले जाते, जे ऐतिहासिक आणि अध्यात्मिक दोन्ही महत्त्वाच्या आहे.
Table of Contents
हे मंदिर केवळ भगवान शिवाचे श्रद्धास्थान म्हणून प्रसिद्ध नाही तर छत्रपती शिवाजी महाराजांनी या मंदिराला भेट दिल्यानेही प्रसिद्ध आहे. किंबहुना, शिवाजी महाराज आणि त्यांचे कुटुंबीय दोघेही भगवान शंकराचा आशीर्वाद घेण्यासाठी येथे येत असत. ते इतके समर्पित होते की त्यांनी मंदिरासाठी योगदान दिले, शिवाजी महाराज आणि त्यांचे पुत्र संभाजी महाराज या दोघांनीही मंदिराच्या देखभालीसाठी देणग्या दिल्या.
शिखर शिंगणापूर हे नाव का?
शिखर शिंगणापूर मंदिरा बद्दल थोडक्यात
शिखर शिंगणापूर हे सातारा जिल्ह्यात फलटणपासून ३७ किलोमीटर अंतरावर आहे. येथील मंदिराचे एक वेगळे वैशिष्ट्य म्हणजे येथील मोठ्या घंटा, ज्या या प्रदेशातील सर्वात मोठ्या घंटा आहेत. विशेष म्हणजे यातील एक घंटा इंग्रजांनी मंदिराला भेट म्हणून दिली होती.
मंदिराच्या गर्भगृहाच्या आत, दोन शिवलिंगे आहेत, जी भगवान शिव आणि देवी पार्वती यांचे प्रतिनिधित्व करतात, त्यांच्या दैवी उपस्थितीचे प्रतीक आहेत.
Shikhar Shingnapur Shambhu Mahadev
— Bharat Temples 🇮🇳 (@BharatTemples_) August 31, 2020
Shingnapur, Maharashtra
The temple is connected with great king Chatrapati Shivaji Maharaj family. Shivaji Maharaj used to visit this temple often. pic.twitter.com/iLFh9Qf9qb
शिखर शिंगणापूर हे महाराष्ट्रातील अनेकांचे वडिलोपार्जित दैवत मानले जाते, विशेषत: यादव समाजाने पूजनीय शंभू महादेवाला समर्पित असलेल्या या मंदिराची स्थापना यादव चक्रवर्ती सिंधनदेव महाराज यांनी केल्याची आख्यायिका सांगितली जाते, त्यामुळे ते ऐतिहासिक आणि आध्यात्मिक महत्त्व असलेले ठिकाण आहे. मंदिर दगडी भिंतींनी वेढलेले आहे आणि त्याच्या अंगणात पाच मोठ्या नंदीच्या मूर्ती आहेत.
शिखर शिंगणापूर यात्रा
शिखर शिंगणापूरची यात्रा चैत्र गुढीपाडव्यापासून सुरू होतो आणि चैत्र पौर्णिमेपर्यंत चालते. या काळातील प्रमुख उत्सवांपैकी एक म्हणजे भगवान शिव आणि पार्वतीचा विवाह सोहळा, जो चैत्र शुक्ल अष्टमीला मध्यभागी होतो. पूर्वीच्या काळी, चैत्र शुद्ध प्रतिपदेला लग्नाचे शुभ मुहूर्त ठरवले जायचे, वधू पक्षाला हळद लावली जायची .
Shikhar Shingnapur Shambhu Mahadev
— Bharat Temples 🇮🇳 (@BharatTemples_) August 31, 2020
Shingnapur, Maharashtra
The temple is connected with great king Chatrapati Shivaji Maharaj family. Shivaji Maharaj used to visit this temple often. pic.twitter.com/iLFh9Qf9qb
या परंपरेत सहभागी होणारी कुटुंबे वर्षभर त्याच्या तयारीसाठी स्वतःला समर्पित करतात. लग्नाच्या दिवशी पगडीचे एक टोक शंभू महादेवाच्या मंदिराच्या शिखराला बांधले जाते, तर दुसरे टोक अमृतेश्वर (बळी) मंदिराच्या शिखराला बांधले जाते. मध्यरात्री, “हर हर हर महादेव” च्या जयघोषात शंभू महादेव आणि पार्वतीचा प्रतीकात्मक विवाह सोहळा सुरू होतो.
शिव पार्वती विवाह सोहळा
मुंगी घाट सोहळा
कावडी यात्रा
चैत्र शुद्ध द्वादशी दरम्यान, भक्त भगवान महादेवाचा पवित्र अभिषेक करण्यासाठी “कावडी यात्रा” म्हणून ओळखला जाणारा एक अनोखा विधी करतात. ही कवडी भांडी, ज्यांना “भुत्या तेलाची” असे संबोधले जाते, ते त्यांच्या प्रकारातील सर्वात मोठे, पाण्याने भरलेले आहेत. या जड भांड्यांची वाहतूक करणे एक आव्हानात्मक काम आहे, ज्यामध्ये भक्त गर्दीतून मार्गक्रमण करत असताना “हे म्हाद्या, धाव, मला सांभाळ “ सारखी वाक्ये बोलतात.
संत तुकाराम महाराजांच्या यात्रेच्या काळापासूनची ही प्राचीन परंपरा श्रद्धा आणि भक्तीमध्ये खोलवर रुजलेली आहे. चैत्र शुध्द राम नवमीच्या वेळी त्याचे शिखर पहायला मिळते, जेव्हा भक्त पवित्र पाण्याने कावडी भांडी भरण्यासाठी पवित्र नदी संगमावर जमतात. हा प्रवास त्यांना मुंगी घाटाच्या खडी वाटांवर घेऊन जातो, जिथे कोणतीही बाह्य मदत मागितली जात नाही आणि भक्त भगवान शिवाचा सन्मान करण्यासाठी अटल निर्धाराने चढतात.
श्रावण महिन्यात शिवाची अभिषेक पूजा
प्रेक्षणीय स्थळे
- अमृतेश्वर बळी मंदिर: या स्थळावर आपल्याला परंपरागत विभूतींचं अनुभव मिळेल. मंदिराच्या शिखरावर खूप उच्च पर्वतीय वातावरण आहे, ज्यामुळे दर्शनीयता वाढते.
- हत्तीची सोंड: हा स्थळ इतिहासाच्या भव्यतेचा एक उदाहरण आहे. येथे हत्तींची सोंड एक अद्वितीय प्राचीन आहे ज्यामुळे आपल्याला प्राचीन भारतीय संस्कृतीच्या धरोहराची नजर जमते.
- भागीरथी कुंड: या कुंडातून प्रवाहित होणारा जल अत्यंत शुद्ध व प्राणींच्या सेवेसाठी खूप उपयुक्त आहे. या कुंडाची सौंदर्यं व ताजगी आपल्याला प्रभावित करेल.
- जटा आपटलेले स्थान: या स्थळावर एक आत्मिक शांतता आणि स्थिरता अनुभवली जाते. येथील शांतता व उच्च आत्मिक संयम आपल्या मनाला आनंद देतात.
- गुप्तलिंग मंदिर: या प्राचीन मंदिरात शिवलिंगाची अद्वितीय पूजा केली जाते. या स्थळाची रहस्यमयता आपल्या आत्म्यात एक अद्वितीय भावना उत्पन्न करते.
- शिवतीर्थ तलाव: ह्या तलावात शिवतीर्थाची अद्वितीयता पाहून वाढते. येथे आपल्याला आत्मिक संयम व आनंद मिळेल.
- मुंगी घाट: ह्या घाटावर शिवभक्तांनी आध्यात्मिक साधना केली. त्यामुळे या स्थळावर एक आनंददायी वातावरण अनुभवता येईल.
- मोठा महादेव मुख्य मंदिर: ह्या मंदिराच्या दर्शनातून आपल्याला अद्वितीय धार्मिक आणि ऐतिहासिक अनुभव मिळेल.
कड्यातला गणपती
बळी मंदिर
पुष्कर तीर्थ - तलाव
भागीरथी तीर्थ
शिवाजी महाराज किल्ला
घंटा
शेंडगे दरवाजा
मुंगी घाट
इको - ध्वनी प्रतिबिंब
Frequently asked questions
शिखर शिंगणापूर कशासाठी प्रसिद्ध आहे?
येथे एक शंभू महादेवाचे मंदिर आहे.मंदिराच्या गाभाऱ्यामध्ये दोन शिवलिंगे आहेत. त्यांनाच शिवपार्वतीचे प्रतीक मानतात.शंभू महादेव हे भोसले घराण्याचे कुलदैवत आहे.छत्रपती शिवाजी महाराज यांचे खाजगी मंदिर म्हणुन पण हे मंदिर प्रसिद्ध आहे.
शिखर शिंगणापूर मंदिरात किती पायऱ्या आहेत?
मंदिरात जाण्यासाठी सुमारे 400 पायऱ्या चढून जावे लागते.
शिखर शिंगणापूर किती अंतर आहे?
सातारा जिल्ह्यातल्या दहिवडी गावापासून २० कि.मी. अंतरावर शिखर शिंगणापूर वसले आहे. ते फलटणच्या आग्नेयेस ३७ किमी.एवढ्या अंतरावर आहे.
शिखर शिंगणापूर मंदिरात कोणत्या चित्रपटाचे शूटिंग झाले?
शंभू माझा नवसाचा या चित्रपटातील काही भाग हा शिखर श्शिंगणापूरच्या पार्श्वभूमीवर छायाचित्रित झाला आहे. अलका कुबल-आठल्ये, मिलिंद गुणाजी, राजेश शृंगारपूरे , तेजा देवकर , हे त्या चित्रपटातले प्रमुख कलावंत आहेत.
शिखर शिंगणापूरमधील कोणती प्रेक्षणीय स्थळे आहेत?
1.अमृतेश्वर बळी मंदिर.
2.हत्तीची सोंड.
3.भागीरथी कुंड.
4.जटा आपटलेले स्थान.
5. गुप्तलिंग मंदिर.
6. शिवतीर्थ तलाव.
7.मुंगी घाट.
8.मोठा महादेव मुख्य मंदिर.
9. तेल्या भुत्याची प्रथम मानाची कावड, सासवड.यांचा विश्रांतीचा ओटा (चांदणी)
शिखर शिंगणापूरची यात्रा कधी असते?
शिखर शिंगणापूरची यात्रा चैत्र गुढी पाडव्यापासून ते चैत्र पोर्णिमेपर्यंत असते
/You Might Also Like/
Ola Electric launches new S1 X scooters starting at Rs 69,999;